ΠΟΛΕΜΙΤΑΣ (ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ)

 Η εκκλησία του Αρχάγγελου είναι μονοκάμαρος εγχώρηχος ναός, κτισμένος το 1278. Δωρητές του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στο χωριό Πολεμίτας (1278) προσέφεραν για το ναό κι ένα δένδρο, «ελαίαν μίαν».

Η κτητορική επιγραφή στο Μιχαήλ Αρχάγγελο του Πολεμίτα
Στο πάνω μέρος του μικρού χωριού της Μέσα Μάνης Πολεμίτας σώζεται ο κατάγραφος ναός του Αρχάγγελου Μιχαή. Ψηλότερα από το ανώφλι της χαμηλής, μοναδικής νότιας θύρας διατηρείται σχεδόν ανέπαφη, η εικοσιεξάστιχη γραπτή κτητορική επιγραφή, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, γιατί σώζει όχι μόνο τη χρονολογία του ναού (1278) και το όνομα του ζωγράφου, αλλά και γιατί μνημονεύει αρκετά χωριά και τοπωνύμια της περιοχής που υπάρχουν και ακούγονται ακόμη.
Η επιγραφή έχει διαστάσεις 0.85 Χ 1.00 μ περίπου και τα μελανά της γράμματα σε λευκό βάθος είναι γραφής σχεδόν εξ ολοκλήρου μικρογράμματης. (ΜΑΝΗ & ΛΑΚΩΝΙΑ)

Ο Νικόλαος Κακομέρωτος πρέπει να ήταν λαϊκός, συγγενής προφανώς του παπα Νικόλα. Αντιθέτως ο παπα Νικόλας ο Κακομέρωτος πρέπει να είναι ο ιερέας Νικόλαος που αναφέρεται μετά τον κυρ Γεώργιο Πατέλη, κατά την απαρίθμηση των κληρονόμων του χωρίου Πολεμίτα και πρέπει να είναι εκείνος τα παιδιά του οποίου αναφέρονται να προσφέρουν στην εκκλησία ένα χωράφι στου Κηστελού και μία ελιά.











Πολεμίτας, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ

Στο μικρό χωριό της Μέσα Μάνης, Πολεμίτα, σώζεται ο ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Πάνω από τη νότια θύρα διατηρείται ανέπαφη μια γραπτή επιγραφή από αυτές που αποκαλούνται κτιτορικές και τοποθετούνται στα ιστορικά κτίσματα κατά τη διάρκεια της ανέγερσής τους.
Η επιγραφή σύμφωνα με τον Νικ. Δρανδάκη είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, γιατί σώζει μέχρι τις ημέρες μας τη χρονολογία του ναού 1278 μ.Χ όπως και το όνομα του ζωγράφου, αλλά και επειδή, μνημονεύει χωριά και τοπωνύμια της Μάνης που υπάρχουν ακόμη. 
Η επιγραφή έχει διαστάσεις 0,85*1 μέτρο, και είναι με μαύρα γράμματα σε λευκό φόντο. Την επιγραφή μελέτησε ο Νικόλαος Δρανδάκης και μεταφέρει τα πολύ ενδιαφέροντα που δημοσιεύουμε παρακάτω.
Ο πρώτος στίχος αναφέρεται στην οικοδόμηση του πολύ σημαντικού γιατί είναι ο μόνος στην επιγραφή που αναφέρεται με την προσφώνηση κυρ Γεωργίου Πατέλη που κατάγεται από την Πολεμίτα. Στους στίχους 2 και 3 μνημονεύεται το χωριό Πολεμίτα και η ημερομηνία της επιγραφής 1278 μας βεβαιώνει ότι το χωριό ανάγεται στους Βυζαντινούς χρόνους τουλάχιστον στο μισό του 13ου αιώνα.

Στο στίχο 3 το επίθετο Πατέλης, προέρχεται από τη λέξη πατέλα. Τις πατέλες ή λεκανίδες ονόμαζαν τις πιατέλες, οι οποίες μπορούσαν να είναι και από ασήμι.
Στο στίχο 4 αναφέρεται Νικολάου του Ρουμάνη, το επίθετο απηχεί ακόμα στη Λακωνία (υπήρχε και βουλευτής).
Στο στίχο 5 Θεοδώρου του Χαλκέα υπάρχει και σήμερα στη Μεσσηνιακή Μάνη. Επίσης στον ίδιο στίχο αναφέρεται ο Ευστράτιος Κουλουμιάτης, που είναι φανερό πως παράγεται από τη λέξη Κουλούμι, χωριό της Μέσα Μάνης που υπάρχει σήμερα. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι το χωριό  Κουλούμι υπήρχε από το 1278. Η λέξη κουμούλι, kumulus στα λατινικά σημαίνει κατά τον Βαγιακάκο σωρός χωμάτων.
Στο στίχο 6, κ(αί)λαρίωνα προφανώς εννοεί Ιλαρίωνος.
Στο στίχο 7 αναφέρεται πατζάτι και συναντάται με τον τύπο πατζιάτι. Μοιάζει με όνομα εθνικό. Ο Ν. Ανδριώτης την κατάληξη -ιάτης την αναφερει ως κατάληξη εθνικών ονομάτων. Η λέξη θυμίζει το όνομα του συγγραφέα του Τιπούκειτου Πατζή.
Στους στίχους 6, 7, κακομ(έ)ρουτου, είναι επώνυμο ή παρατσούκλι από τον κακομέρωτο, δύσκολο άνθρωπο. Κάτοικοι του Πολεμίτα είπαν στον Ν. Δρανδάκη πως και σήμερα λέγεται χωράφι κακομέρωτο, που σημαίνει ότι δύσκολα ημερώνεται.
Στο στίχο 7 αναφέρεται Βλαχερνίτης, προφανώς από τη Βλαχέρνα, και Ρωμανός, από την Τραπεζούντα, όπως αναφέρει ο Βαγιακάκος το επίθετο είναι βυζαντινό όνομα εκ Μάνης. Επίσης αναφέρεται το επίθετο Νικολέος, προφανώς από το όνομα Νικόλεος και όχι Νικόλαος.
Στους στίχους 9, 10 το επώνυμο Θεριανός που είναι όνομα από την Τραπεζούντα το 13ο αι., επίσης ο Συκολέυας, ίσως το όνομα μπορεί να έχει σχέση με τη λέξη συκολέβι που σημαίνει το πουλί συκοφάγος (Δημητράκος). Μία ιδιομορφία υπάρχει στο στίχο 11, που γράφει τη χρονολογία στη μέση της επιγραφής και όχι στο τέλος όπως συνήθως, με τη λέξη ετελιόθη, με γράμματα στίγμα, κόπα και σαν πι, αποδίδεται η χρονολογία του ναού που ο Δρανδάκης συμπεραίνει ότι είναι 2 Μαΐου, Δευτέρα του 1278.
Στο στίχο 12, γράφει επέδωκαι που σημαίνει δώρισε. Αφιερώματα χωράφια και δέντρα αναφέρονται σε κτιτορικές επιγραφές όπως στην επιγραφή του Άι- Στρατηγού Μάνης.
Στο στίχο 13, αναφέρεται η λέξη Ητάλες, μπορεί να σχετιστεί με το Italus, μοσχάρι ή Ιταλός, επίσης κηστελού, μάλλον κιβώτιο από το λατινικό kistela.
Αναφέρεται η λέξη πυλορύχη, δηλαδή τόπος όπου εξορύσσεται πηλός αργιλώδης και αυτό το τοπωνύμιο Πυλορύχι βρίσκεται στη γειτονική Καρύνεια.
Στο στίχο 14 η λέξη κωνάφη είναι τοπωνύμιο, η κατάληξη -άφι είναι συνηθισμένη στη Μάνη, (Βαγιακάκος).
Ο Δρανδάκης γράφειε ότι  θα ήταν ελκυστικό αν διαβαζόταν Κοτράφι, που είναι χωριό της Μέσα Μάνης. Υπάρχει και τοπωνύμιο Κειάφια (θειάφι). Ο Βαγιακάκος στην ατομική συλλογή τοπωνυμίων της περιοχής, περιλαμβάνει και τα τοπωνύμια Τράφια (Κουλούμι), Κορδάφι ή Κοτράφα (Μίνα), και Κοτράφα (Πολεμίτας).
Τα επόμενα και πιο ενδιαφέροντα που αναφέρονται είναι ο Νικόλαος ο Σύνας, που Σίνα ονομάζεται συνικοισμός της κοινότητας Αρχοντικού της Λακωνίας.
Η λέξη στο στίχο 16, αρμάκην, για τους κατοίκους του Πολεμίτα το αρμάκι είναι μικρό χωράφι που σκάβεται με την αξίνα, από το αρχαίο έρμαξ, σωρός λίθων.
Στο στίχο 17 ειστο στ(αυ)ρων ίσως πρόκειται για το σημερινό χωριό της Μάνης, Σταυρί.
Στο στίχο 18, πλυσίον του π(ατ)ρικη είναι πιθανό εφόσον στο στίχο 22 διαβάζουμε ειστα μπ(ατ)ρικιου, από τη λέξη αυτή παράγεται το όνομα του γειτονικού στον Πολεμίτα χωριού, Μπρίκι. Στου πατρίκη, μπατρίκη, μπρίκι. Στο Μπρίκι σώζονται ναοί Βυζαντινών χρόνων όπως ο Άγιος Γεώργιος, Άϊ-Λέος και Άγιος Νικόλαος. Το τοπωνύμιο Πατρίκιος απαντά στο γειτονικό Τσόπακα (Βαγιακάκος).
καλομάτι, από το όνομα καλομμάτις σχηματίστηκε στη Χίο κοντά στο χωριό Ελάτα το τοπωνύμιο Καλομμάτις.
Επίσης το πλυσίον του σωλομού είναι προφανώς από κάποιο τοπωνύμιο που προέρχεται από όνομα, στο γειτονικό χωριό Έρημος υπάρχει το επώνυμο Σολωμάκος που προέρχεται από το σολωμός. Το επίθετο Σολωμός υπάρχει στο χωριό Ξηροκάμπι της Λακωνίας.
Η λέξη καψαλέα τοπωνύμιο Καψαλέα αναφέρεται και σε επιγραφή Άϊ-Στρατηγού Μπουλαριών. Σήμερα στη Μέσα Μάνη Καψαλιά (Κουλούμι) και Καψαλιές (Μπάμπακα), επισης αναφέρεται η λέξη μιράδιν εκ του μοίρα, δηλαδή μερίδιο.
ειστην ερεμοντυ ίσως πρόκειται για το σημερινό χωριό Έρημος.
Στο στίχο 25 αναφέρεται ο ζωγράφος, Γεωργίου του Κωνσταντινιάνου, η κατάληξη -ιάνοι είναι συνηθισμένη σε οικογενειακά ονόματα της Μάνης, το λέμε και σήμερα. Κωνσταντινιάνοι υπήρχαν στην Αρεόπολη.
Αναφέρεται και στης Αγίας Θέκλης. Δεν υπάρχει ναός στη Μάνη, αφιερωμένος στην Αγία Θέκλα αλλά απαντάται σε πολλές βυζαντινές τοιχογραφίες των μανιάτικων ναών, και όπως συμπληρώνει ο μεγάλος Δρανδάκης, θα είναι ευφάνταστος κανείς αν υποθέσει ότι το χωράφι της Αγίας Θέκλας ήταν η αμοιβή του αγιογράφου.

 Ν. Γ. Παπαδόπουλος
Εκδότης














































 Η κτητορική επιγραφή στο Μιχαήλ Αρχάγγελο του Πολεμίτα
Στο πάνω μέρος του μικρού χωριού της Μέσα Μάνης Πολεμίτας σώζεται ο κατάγραφος ναός του Αρχάγγελου Μιχαή. Ψηλότερα από το ανώφλι της χαμηλής, μοναδικής νότιας θύρας διατηρείται σχεδόν ανέπαφη, η εικοσιεξάστιχη γραπτή κτητορική επιγραφή, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, γιατί σώζει όχι μόνο τη χρονολογία του ναού (1278) και το όνομα του ζωγράφου, αλλά και γιατί μνημονεύει αρκετά χωριά και τοπωνύμια της περιοχής που υπάρχουν  και ακούγονται ακόμη.
Η επιγραφή έχει διαστάσεις 0.85 Χ 1.00 μ περίπου και τα μελανά της γράμματα σε λευκό βάθος είναι γραφής σχεδόν εξ ολοκλήρου μικρογράμματης.  (ΜΑΝΗ ΚΑΙ ΛΑΚΩΝΙΑ)
http://www.academia.edu/14068656/Byzantine_Maniat_Epigraphy

Πολεμίτας, αριστερά ο Αγιος Νικόλαος και δεξιά ο Αρχάγγελος Μιχαήλ
ΠΟΛΕΜΙΤΑΣ, ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ
Η εκκλησία του Αρχάγγελου είναι μονοκάμαρος εγχώρηχος ναός, κτισμένος το 1278.

ΠΟΛΕΜΙΤΑΣ, ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ (ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ)
Η εκκλησία του Αρχάγγελου είναι μονοκάμαρος εγχώρηχος ναός, κτισμένος το 1278.

ΝΑΟΣ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ, ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΙΤΑ, ΒΔ ΤΜΗΜΑ ΙΕΡΟΥ

ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟ ΜΙΧΑΗΛ, ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΙΤΑ
Επιγραφή στο Μιχαήλ Αρχάγγελο στον Πολεμίτα της Μάνης του 1278

ΜΑΝΗ ΚΑΙ ΛΑΚΩΝΙΑ, ΔΡΑΝΔΑΚΗ



ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟ ΜΙΧΑΗΛ, ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΙΤΑ
ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟ ΜΙΧΑΗΛ, ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΙΤΑ KAI ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΙΕΡΕΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΜΟΝΑΡΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΚΟΜΕΡΩΤΟΥ
Ο Νικόλαος Κακομέρωτος πρέπει να ήταν λαϊκός, συγγενής προφανώς του παπα Νικόλα. Αντιθέτως ο παπα Νικόλας ο Κακομέρωτος πρέπει να είναι ο ιερέας Νικόλαος που αναφέρεται μετά τον κυρ Γεώργιο Πατέλη, κατά την απαρίθμηση των κληρονόμων του χωρίου Πολεμίτα και πρέπει να είναι εκείνος τα παιδιά του οποίου αναφέρονται να προσφέρουν στην εκκλησία ένα χωράφι στου Κηστελού και μία ελιά.
http://www.academia.edu/14068656/Byzantine_Maniat_Epigraphy
ΝΑΟΣ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ, ΠΟΛΕΜΙΤΑ. ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΠΡΟΣΜΟΝΑΡΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΚΟΜΕΡΩΤΟΥ, ΚΑΤΩ ΤΜΗΜΑ. ΟΠΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΕΠΙΤΡΑΧΗΛΙΟ
Ο Νικόλαος Κακομέρωτος πρέπει να ήταν λαϊκός, συγγενής προφανώς του παπα Νικόλα. Αντιθέτως ο παπα Νικόλας ο Κακομέρωτος πρέπει να είναι ο ιερέας Νικόλαος που αναφέρεται μετά τον κυρ Γεώργιο Πατέλη, κατά την απαρίθμηση των κληρονόμων του χωρίου Πολεμίτα και πρέπει να είναι εκείνος τα παιδιά του οποίου αναφέρονται να προσφέρουν στην εκκλησία ένα χωράφι στου Κηστελού και μία ελιά.
http://www.academia.edu/14068656/Byzantine_Maniat_Epigraphy
ΠΟΛΕΜΙΤΑΣ, ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ
ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ
Η εκκλησία του Αρχάγγελου είναι μονοκάμαρος εγχώρηχος ναός, κτισμένος το 1278.
Δωρητές του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στο χωριό Πολεμίτας (1278) προσέφεραν για το ναό κι ένα δένδρο, «ελαίαν μίαν».

ΝΑΟΣ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ, ΠΟΛΕΜΙΤΑ. ΝΟΤΙΟΣ ΤΟΙΧΟΣ ΙΕΡΟΥ. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΔΩΡΗΤΗ
Δωρητές του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στο χωριό Πολεμίτας (1278) προσέφεραν για το ναό κι ένα δένδρο, «ελαίαν μίαν».

Δεν υπάρχουν σχόλια: